Tranen van de lach in het Koffiehuis

'Het koffiehuis'. Komedie van Carlo Goldoni. Door Toneelgroep Hemmen uit Hemmen. In De Oude School te Hemmen. Regie: Hetty v.d. Klift. Gezien op 25 maart 1999. Laatste opvoering op 27 maart. Aanvang 20.00 uur.

Het decor is een roestbruin geschilderde wand met deuren en ramen van een koffiehuis, annex speelhuis, annex hoerenkast en een klein verhoogd eetterras met een paar glitterende gokkasten. En dat 2 á 3 meter verwijderd van het publiek. Je zit als toeschouwer op een Venetiaans pleintje voor het koffiehuis! Je wordt herhaaldelijk door de spelers in de ogen gekeken en toegesproken.Je moet soms wat voor hen inschikken en je hebt de neiging om je te mengen in hun dialogen.
In die minimale afstand tussen acteurs en bezoekers, houdt Hetty v.d. Klift het spel klein, haast filmisch. Je ziet nuances in oogopslagen, trillende neusvleugels. Je hoort fluisteringen en het geritsel van kleding. Je ruikt de grime. Je bént een van hen!
Ideale voorwaarde om je te laten meeslepen door Eugenio, een gokverslaafde fantast. die met een ongelooflijke vaart en schittering wordt gespeeld door Henk Thijssen. Van scènes als die waarin Eugenio, gestreeld door mannenminnende Pandolfo, eigenaar van de goktent (Carl Achterberg) en gekoesterd door Ridolfa, de bazin van het koffiehuis (een knappe creatie van Heleen Achterberg) zittend achter een oude schrijfmachine via een uiterst ingenieuze transactie geld van de een langs de ander in eigen zak lult, kom ik niet meer bij. Het is nauwelijks te verbeteren theater.
Een ander fraai gespeeld personage is Don Marzio (Henk Brendel). Met roddelen, liegen en twinkelende oogjes houdt hij zich staande in het wereldje van vreemdgangers, kwaadsprekers en centendieven. Hij heeft iets vertederends. Je hebt het gevoel dat hij zo mag zijn, om dat hij zo hartveroverend is in het telkens mislukkende variéténummer met de hoed.
Dat relativerende element herken ik trouwens in heel het stuk. Een echte rotzak is er niet. Ziet Goldoni ondeugd als integrerend deel van de menselijke existentie? En als dat zo is, wie zou het dan wagen om één steen te werpen!
Sommige dingen kun je misschien het beste betreuren door er van tijd tot tijd onbedaarlijk om te lachen en ze in een Venetiaans-carnavalesk perspectief te plaatsen als die dansende en zingende troep op dat Hemmens pleintje. Tot je er tranen van in de ogen krijgt! Wat een komedie!

© De Gelderlander. Door Chris Tielemans, maart 1999